سقف یکی از اصلی ترین بخش های هر ساختمانی به حساب میآید که نقش مهمی در استحکام و زیبایی سازه دارد. در ساختمان سازی از انواع سقف بتنی استفاده میشود که هریک از آنها میتوانند ویژگیها و قابلیت های منحصر به فردی داشته باشند. به لطف پیشرفت تکنولوژی، صنعت ساخت و ساز رشد چشمگیری داشته و امروزه از انواع مصالح نوین و مدرن برای افزایش مقاوم سازی ساختمان، کاهش هزینهها، افزایش طول عمر سازه و… استفاده میشود. به علت تنوع موجود در انواع سقف ساختمانی، لازم است با انواع آن به خوبی آشنا باشیم تا مناسب ترین نوع را برای پروژه خود انتخاب کنیم. اگر سقف استاندارد های لازم را نداشته باشد و در حین ساخت آن اصول و ضوابط مهندسی رعایت نشود، میتواند به تخریب سازه و حتی به خطر افتادن جان انسانها منجر شود. در این مقاله از دانشنامه شرکت قالب گستر سپنتا، به معرفی انواع سقف در ساختمان، مزایا و کاربرد های هریک از آنها میپردازیم.
انواع سقف ساختمانی
ساختمان از بخش های مختلفی تشکیل شده است؛ سقف یکی از مهمترین و اصلی ترین اجزای هر ساختمانی به حساب میآید که وظیفه انتقال بارها به ستون و محافظت از سایر بخش های سازه را دارد. قبل از اینکه به معرفی انواع سقف جدید ساختمان بپردازیم، لازم به ذکر است به این نکته توجه کنید که تعداد طبقات ساختمان، نقش مهمی در تعریف و تعیین نوع سقف سازه دارند؛ برای مثال، در ساختمان یک طبقه، سقف طبقه اول میتواند کف طبقه دوم باشد؛ از این رو باید بیش از هرچیزی به استحکام آن توجه شود. حال اگر موافق باشید، در ادامه متن به نقل از وبسایت آکادمی عمران، مفصل به بررسی انواع مختلف بپردازیم.
سقف دال بتنی
دال بتنی، یکی از انواع سقف به حساب میآید که از بتن و آرماتور ساخته شده و دارای ضخامتی حدود 10 تا 50 سانتی متر است. سقف دال بتنی به دلیل مقاومت بالا در برابر لرزش و زلزله، طول عمری زیادی داشته و همچنین به دلیل مقاوم بودن در برابر صوت و حرارت، در ساختمان های مهم صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. منظور از دال در این نوع سقفها، بخشی است که بتن و فولاد به شکل یکپارچه استفاده میشوند. جالبه بدانید از این نوع سقف در مراکزی با اهمیت بالا مثل نیروگاهها، مراکز بزرگ صنعتی و حتی برخی از سازه های مسکونی استفاده میشود.
سقف یوبوت
از دیگر انواع سقف ساختمان، میتوان سقف یوبوت را نام برد که نوعی دال بتنی بوده و تنها از لحاظ مقدار و جهت قرار گیری آرماتورها باهم تفاوت دارند. این سقفها با هدف کاهش وزن ساختمان استفاده شده و امروزه کاربرد آنها بسیار رایج تر شده است. برای اجرای سقف یوبوت، ابتدا باید قالب تخت زیر دال بسته شود، سپس آرماتور شبکهای پایین دال بسته شود و در نتیجه قالب های یوبوت مطابق نقشه چیده شوند. حال نوبت به بسته شدن شبکه آرماتور بالای دال میرسد و طی دو مرحله، عملیات بتن ریزی اولیه و ثانویه انجام میشود. در آخر هم قالب های کف باز میشوند. توجه داشته باشید سقف های یوبوت، جزء انواع سقف های بتنی حساس به شکستگی و خردشدگی هستند که در هنگام اجرا، باید دقیت زیادی به خرج داد تا آسیبی به آن وارد نشود.
سقف تیرچه بلوک
یکی از بهترین و شناخته شده ترین انواع سقف ساختمانی، سقف تیرچه بلوک است که همانطور از نام این نوع سقف پیداست، از تیرچه و بلوک های پرکننده تشکیل شده است. در این سقف، تیرچهها نقش فرعی را داشته و بین آنها با بلوک پر میشود. از سقف تیرچه بلوک در ساختمان هایی با اسکلت فلزی، بتنی و آجری استفاده میشود. این سقف در عین یکپارچگی بالا، دارای وزن کمی بوده و به لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه میباشد؛ همین عامل باعث شده در بین انواع سقف بتنی، استفاده از آنها رایج تر شود. بلوک های پر کننده سقف تیرچه بلوک، توخالی بوده و ساختاری سفالی یا فومی شکل دارند. همچنین به این نکته توجه داشته باشید اگر تیرچه به تیرآهن برسد، باید با کمک میلگرد ممان منفی مهار شود تا در هنگام زلزله، دچار هم گسیختگی نشود.
سقف تیرچه کرومیت
تیرچه کرومیت در واقع نوعی سقف تیرچه بلوک میباشد که با استفاده از تیرچه فلزی با جان باز اجرا میشود. فضای خالی در فواصل بین تیرچه های کرومیت با بلوک سیمانی، پلی استایرن، کامپوزیت و یا هر پرکننده دیگری پر میشود. این سقفها دارای انسجام بالایی بوده و سرعت اجرای بالایی به دلیل عدم نیاز به شمع بندی دارند. از طرفی سقف تیرچه کرومیت به دلیل وزن بسیار کم نسبت به سقف تیرچه بلوک، گزینهای ایده آل برای کاربرد در انواع ساختمان های مسکونی، صنعتی و اداری به حساب میآید.
سقف طاق ضربی
طاق ضربی، از دیگر انواع سقف است که در گذشته به دلیل دسترسی آسان ه مصالح مورد استفاده قرار میگرفت اما امروزه به دلیل وزن بالا و استحکام ناکافی در برابر زلزله و نیرو های وارده، کاربرد چندانی ندارد. جالبه بدانید امکان عبور تاسیسات از روی سقف طاق ضربی وجود نداشته و آهن در تماس با سیلیکات گچ دچار خوردگی میشود که از جمله معایب این سقف به حساب میآیند. برای ایجاد سقف طاق ضربی، نیاز به تخصص خاصی وجود نخواهد داشت و اجرای آن در عین سرعت بالا، با پرداخت هزینه کمی صورت میگیرد. به این صورت که در اجرای طاق زدن، دو تیر موازی زده شده و تیر های فرعی هم به موازات هم و عمود بر آنها قرار میگیرند. در آخر هم فرد بنا، آجر های فشاری را با کمک ملات گچ و خاک به صورت قوسی پیاده سازی میکند.
سقف کاذب
سقف کاذب، جزء سبک ترین انواع سقف ساختمانی شناخته میشود که بعد از اتمام کار تاسیسات ساختمان، به اجرا در میآید. در ساخت این نوع سقف از کناف، رابیتس، پی وی سی و… استفاده میشود. سقف کاذب به سقف اصلی متصل شده و به راحتی در بین تیرچهها قابل اجراست. این سقف بسیار سبک بوده و در برابر حرارت و رطوبت مقاومت بسیار بالایی دارد. اجرای سقف کاذب به راحتی و با سرعت بالایی انجام میشود.
سقف وافل
سقف وافل، از دیگر انوع سقف بتنی در ساختمان های مسکونی و صنعتی است که با نام دال بتنی هم شناخته شده و با سیستم دال قابلمهای ساخته میشود؛ از این رو، با نام سقف قابلمهای یا مشبک هم شناخته میشوند. این مدل در مقایسه با سایر سقفها نیاز به هزینه اجرای پایین تری داشته و به دلیل عدم نیاز به میلگرد تقویتی و اتصال آنها به تیر، به سرعت پیاده سازی میشود. همچنین لازم به ذکر است برای اجرای سقف وافل بدون افزودن روان کننده، بتن ریزی یکپارچه انجام میدهند. برای اجرا، ابتدا زیرسازی انجام شده و قالب های وافل چیده میشوند. در نهایت عملیات آرماتوربندی، بتن ریزی و قالب برداری انجام میشوند. از این نوع سقف بیشتر در بیمارستانها، پارکینگ های مسقف و… استفاده میشود.
سقف عرشه فولادی
برای ساخت عرشه فولادی از مصالحی همچون ورق گالوانیزه ذوزنقهای شکل، بتن، فلاشینگ، گل میخ و میلگرد استفاده میشود. سقف عرشه فولادی یکی سبک ترین و کم هزینه ترین انواع سقف ساختمانی است که این روزها، بسیار در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار میگیرد. با استفاده از این سقف، همزمان میتوان طبقات مختلف را باهم اجرا و بتن ریزی کرد. عرشه فولادی، دارای وزن بسیار سبکی بوده و سرعت اجرای بسیار بالایی دارد. اجرای این سقف به دلیل عدم نیاز به شمع بندی و دپوی مصالح، راحت بوده و از طرفی مقرون به صرفه میباشد. البته توجه داشته باشید ایجاد سقف عرشه فولادی با معایبی همچون لرزش همراه است که تنها باید به افراد کاربلد سپرده شود.
سقف کامپوزیت
در ساختمان هایی که دارای اسکلت فلزی هستند، از سقف های کامپوزیتی استفاده میشود. این سقفها از اجزایی مانند تیر های اصلی و فرعی، برشگیر، بتن و آرماتور تشکیل شدهاند. توجه داشته باشید نباید قالب های فلزی مثل قالب تونل فرم و تختهها نباید زودتر از زمان مشخص باز شوند. در سقف کامپوزیتی، میتوان همزمان چند سقف را بدون نیاز به شمع بندی بتن ریزی کرد. در اجرای این مدل سقف از یونولیت استفاده نکرده و برای انجام نازک کاری سطحی و ایجاد سطحی یکپارچه در زیر آن، از سقف کاذب استفاده میشود. برای اتصال ورق های پوششی به تیر های فرعی، از برشگیرها استفاده میشود که از نوع گل میخ هستند.
سقف روفیکس
سقف روفیکس از انواع سقف های جدید ساختمانی است که تا حدی شبیه به سقف کامپوزیتی است؛ به گونهای که در سقف کامپوزیتی از ورق یا تخته به عنوان قالب استفاده شده ولی سقف روفیکس از یک صفحه فلزی مشبک ساخته شده که پروفیل های طولی آن به صورت موازی در فاصله های معین از یکدیگر قرار گرفته و اصطلاحا با نام روفیکس شناخته میشود که از آن به عنوان قالب ماندگار استفاده میشود. این سقف بدون شک یکی از مقاوم ترین انواع سقف بتنی است که به دلیل داشتن ساختار مشبک، به خوبی با بتن تازه درگیر میشود. جالبه بدانید ورق های روفیکس از نوع گالوانیزه هستند که دارای ضخامتی بین 0.7 تا 0.8 میلیمتر میباشند. توجه داشته باشید هنگام بتن ریزی سقف روفیکس، نباید نسبت آب به سیمان بتن بیشتر باشد تا بتن شل شود. همچنین برای جلوگیری از خیر برداشتن سقف و پارگی آن، نباید بتن در یک نقطع جمع شود. سقف روفیکس سرعت اجرای بالایی داشته ولی به دلیل ماندگاری قالب روفیکس، هزینه نسبتا بالایی دارد؛ چرا که جزء مصالح مصرفی به حساب میآید.
سقف پیش تنیده
سقف پیش تنیده، از جدیدترین انواع سقف ساختمانی است که هم اکنون در صنعت ساخت و ساز مورد استفاده قرار میگیرد. در این نوع سقف به جای استفاده از آرماتور، از کابل با مقاومت کششی بالا استفاده میشود. طرز قرارگیری کابل ها قبل از بهره برداری از سازه، یک نیروی فشار اولیه در ناحیه کششی دال بتنی ایجاد میکند تا بعد از بهره برداری از سازه، ناحیه کششی دچار ترک و شکستگی نشود. در سقف های پیش تنیده، نسبت تعداد ستون به تعداد سقفها کمتر بوده و نیازمند پرداخت هزینه بالایی برای اجرا خواهد بود؛ اما بسیاری از سازندگان در ساختمان های با اهمیت از این نوع سقف استفاده میکنند. روند کار به این شکل است که کابلها در دو سر تیرها محکم بسته شده و تثبیت میشوند. این کابلها نیروی بار های ثقلی را خنثی کرده و مصرف مصالح را به حداقل ممکن میرسانند؛ در نتیجه سازه سبکتر میشود.